In Christi nomine.

Sit notum cunctis quod nos Iacobus, Dei gracia rex Aragonum, comes Barchinone et dominus Montispesulani, una cum serenissima A., per eandem regina, comitissa et domina eorundem, et quilibet nostrum in solidum, attendentes quod sapientum est mutare consilium nec etiam videtur mutare propositum qui in melius id deducit, perspectis publicis instrumentis que de confirmacione monete iaccensis que facta fuerat ultimo nomine P[etro], bone memorie patris nostris, quam, tactis sacrosanctis quatuor evangeliis, per decenium nos promisimus servaturos, ut in eisdem instrumentis plenius continetur.

Receptis nuper literis venerabilis patris nostri S. archiepiscopi Terrachone, per quas de eadem moneta inviolabiliter conservanda nos monuit, diligenter habito consilio et tractatu cum venerabilibus patribus S. Cesarauguste, Berengario ilerdensi episcopis et nobilibus viris dompno comite Sancio magno patruo nostro et karissimo consanguineo dompno Nunone Sancii et nobilibus viris G. comite Urgelli vicecomite Caprarie et Petro Aunisii et tota curia nostra apud Darocham noviter constituta, assensu eciam et consilio fidelium nostrorum civium Cesarauguste et ilerdensium et oscensium et proborum hominum villarum principalium Aragonis, qui ad hoc specialiter fuerant convocati, bono animo et gratuita voluntate, non seducti nec in aliquo circumventi immo consulte et ex certa sciencia, confitentes et asseverantes nos esse maiores quindecim annorum, monetam novam, quam, nostra impressa ymagine et nomine suprascripto, modo de novo in consulte cudi fecimus et iactavimus apud Iaccam et cotum quod super solucionibus fecimus debitorum et instrumenta inde confecta et quicquid ex eisdem sequitur, cassamus et consulte penitus reprobamus, non obstantibus pacto vel etiam constituto quod de eadem nova moneta tenenda fecimus ullo modo; unde monetam veterem supradictam, factam nomine et tempore patris nostri et confirmaciones ipsius et instrumenta inde confecta diversis temporibus, in omnibus et per omnia confirmamus districte.

Mandantes et firmiter statuentes ut predicta moneta facta nomine et tempore patris nostri, ab hoc die in antea usque ad instans festum beati Michaelis et ab eodem festo usque ad decenium continue completum comuniter accipiatur ab omnibus et ubique, ubi et a quibus, secundum statuta predecessorum nostrorum accipi solet, atque usque ad finem predicti temporis inviolabiliter et irrefragabiliter in suo valore consistat, aliquo non obstante.

Promitimus, insuper, quisque nostrum insolidum vobis, Petro Aldegario, Bartolomeo Iterii, Bartolomeo de Tarin, Guillelmo Boy, Petro de Calzada, Dominico de Montealteto et toti universitati Cesarauguste; et vobis, Raimundo Seinoro, Raimundo Petri, Petro de Tolono, Arnaldo de Valseguer, Guillelmo de Sematano, Raimundo Rotundo, Michaeli de Na Montaguda et Bernardo Oromir, et toti universitati ilerdensi, pro vobis et pro omnibus nostris subditis et eorum nomine stipulantibus, quod usque ad finem temporis supradicti neque in regno nostro nec alibi faciemus aut fieri permittemus vel eciam consenciemus cudi aut fabricari monetam iaccensem figure, vel alterius cuiuslibet, auream vel argenteam sive cupream aut cuiuslibet metalli vel modi, istius valoris cuius est in moneta predicta vel alterius cuiuslibet valoris, nec istam mutabimus vel augebimus numero aut diminuemus penso vel lege nec de ipsa amplius faciemus, sed sola illa iaccensi moneta que facta fuit ultimo tempore patris nostre, que usque modo cucurrit publice, totus populus regni nostri sit contentus usque ad terminum supradictum; nec super eadem moneta iaccensi,quam, ut dictum est, inviolabiliter et irrefragabiliter mandamus currere publice ad tempus supradictum, statutum novum aliquod vel mandatum vel cotum solucionum ullatenus faciemus nec fieri consensu, verbo vel opere vel aliter permittemus et, si factum est, non teneat ullo modo.

Convenimus eciam vobis omnibus bona fide, sine dolo et absque cavillacione verborum, quod contra hec predicta vel eorum aliquod vel bonum intellectum vestrum non veniemus verbo vel facto nec venire aliquem vel aliquos permitemus nec etiam paciemur. Ad hoc de consilio comuni et expressa voluntate omnium predictorum et eciam populorum quorumlibet terre nostre irrefragabili constitucione sancimus, ut si qua persona quantumlibet ingenua vel alia persona, cuiuscumque sit condicionis vel sexus, inventa fuerit vel convicta istius volens vel alterius iaccensis figure, eciam auctoritate nostra, quod absit, cudere aut fabricare monetam, omnia bona ipsius mobilia et immobilia confiscentur et ipse vel ipsi ipso iure facti traditores ad forum Aragonis et bauzatores ad forum Catalonie et hostes publici regni nostri de toto regno nostro, si ingenuus vel ingenui fuerint, expellantur et exponantur atque subiceant persecucioni omnium subditorum nostrorum.

Et si forte illam personam vel illas personas ex predicta persecucione interfici vel ledi in personis vel rebus quomodocumque contigerit, ipsius mortis vel lesionis vel dampni dati ulcio vel repeticio in posterum ab aliquo non requiratur vel fiat, sed persecutores, cesores, interfectores tuti permaneant et nostra contra omnes firma et propria proteccione muniti, ita quod nulla peticio sive actio realis, personalis vel mixta, civilis vel etiam criminalis competat contra eos et de omnibus hiis et singulis erimus vobis, in iure et extra ius, guarentes, adiutores, valitores et legitimi defensores et ad ea conservanda totis viribus dabimus operam efficacem, excepcione aliqua non obstante.

Quod si forte aliquis nobilium consiliariorum nostrorum vel omnes vellent nos inducere aut forte, quod absit, inducerent quoquomodo ut contra statuta superius posita vel eorum aliquod veniremus, volumus et spontanei consentimus ut venerabilis pater noster terrachonensis archiepiscopus, tam nos quam consiliarios nostros, per excomunicacionem personarum et regni interdictum, a predicta illicita presumpcione compescat et omnes populi terre nostre circa suscepcionem illius monete, que contra statuta predicta cuderetur, ab obediencia nostra et fidelitate sint penitus absoluti.

Volumus eciam et mandamus quod omnes homines civitatum et villarum principalium a quatordecim annis et supra vel vigenti de adenantatis cuiuslibet civitatis vel ville pro tota universitate, annis singulis usque ad predictum decenium completum iurent quod predicta omnia observent et dent operam quantamcumque potuerint, verbo aut facto quod irrefragabiliter observentur, non obstante contrario nostro mandato vel constituto, facto vel etiam faciendo.

Renunciantes quantum ad predicta et singula beneficio minoris etatis et omni iuri et foro et consuetudini scriptis et non scriptis et omnibus aliis que nobis in hoc possent prodesse et vobis obesse, imponentes perpetuum silencium nobis et successoribus nostris in omnibus et singulis que contra statuta predicta possemus inducere ullo modo; recipientes vos et omnes nostros subditos et alios populos universos, cuiuscumque sint condicionis vel sexus, in fide Dei et legalitate nostra.

Et si aliquod verbum est hic positum ambiguum vel obscurum, vestre interpretacioni relinquimus declarandum et si aliquod verbum deest, quod positum pro vobis faceret, intelligatur superioribus interclusum.

Confitemur eciam nos tria monetatica cum isto quod modo a vobis accipimus pro confirmacionibus eiusdem monete accepisse; renunciantes excepcioni non numerate pecunie et non tradite rei; iurantes per Deum nos Iacobus rex, tactis corporaliter sacrosanctis quatuor evangeliis et cruce, hec omnia et singula supradicta nos inviolabiliter servaturos et faciemus ea ab omnibus irrefragabiliter observari.

Et nos S., Dei gracia terrachonensis archiepiscopus, promitimus bona fide vobis, omnibus supradictis, quod cum suffraganeis nostris episcopis, quantum in nobis fuerit et poterimus, faciemus per excomunicacionem et interdictum regni firmiter observari.

Et nos A., Dei gracia regina predicta, promitimus vobis omnibus et populis supradictis, in manibus venerabilium patrum S. Cesarauguste, Berengarii ylerdensis episcoporum, nos hec omnia et singula observare; dantes parabolam dilecto nostro Petro Lupiz de Sadava ut hec super anima nostra iuret.

Et ego, Petrus Lupiz de Sadava supradictus, hec omnia per Deum, tactis sacrosantis quatuor evangeliis et cruce, super anima domine regine, iuro.

Nos, eciam, comes Sancius et P. Aunisii, mandato predictorum regis et regine, promitimus vobis et civibus et populis supradictis, bona fide, in manibus predictorum episcoporum, quod quantum in nobis fuerit et poterimus oculte et eciam manifeste, predicta omnia observabimus et faciemus inviolabiliter observari, eciam, quod absit, si predicti domini rex et regina vel eorum alter in contrarium niterentur.

Ego, eciam, Nuno Sancii, iuro per Deum, tactis sacrosanctis quatuor evangeliis et cruce, me omnia predicta et singula, quantum in me fuerit et potero fideliter observare, eciam si dicti domini rex et regina vel eorum alter contrariam ostenderint voluntatem. Nos, eciam, Iacobus predictus, confitemur totam pecuniam de predictis monetaticis acceptam, esse conversam in nostris pignoribus redimendis et ad nostrum comodum profectum.

Datum apud Darocham, XV kalendas aprilis anno Domini M. CC. XX. tercio, sub era M. CC. LX. prima.

Signum + Iacobi, Dei gracia regis Aragonum, comitis Barchinone et domini Montispesulani.

Sig+num A. Dei gracia regine Aragonum, comitisse Barchinone et domine Montispesulani.

Sig+num comitis Sancii. Sig+num Petri Aunisii. Sig+num Nunonis Sancii. Sig+num Petri Lupiz de Sadava. Ego G. Rabacia qui scripsi +. Sig+num Berengarii ilerdensis episcopi.

(1ª col.) Huius rei testes sunt: Atorella. F. Petri de Pina. Rotlandus Layni. Eximinus de Orreya. (2ª col.) G., comes urgellensis, vicecomes Caprarie. B. de Catserris. R. de Castro Rossilionis. G. de Montesono. R. de Papiolo. (3ª col.) Petrus Aldegarius. Bartolomeus Iterii. Bartolomeus de Tarino. G. Boy. P. de Calzada cives Cesarauguste. (4ª col.) R. Seinoro. R. Petri. P. de Tolono. Arnaldus de Valseguer. Guillelmus de Sematano, cives ylerdenses. (5ª col.) A. G., A. iudex Daroche. Stephanus de Terre. P. de Terre. M. de Merguecho. Vicencius de Ferrerola, habitatores Daroche. (6ª col.) Pascasius Munnoz. Iohannes de Scrix.

Ego Sancius, episcopus cesaraugustanus hoc sig(signo)num facio.